Τι είναι λεμφοίδημα
Τα λεμφαγγεία μεταφέρουν τα απόβλητα στοιχεία των ιστών μέσω της λέμφου (αποτελείται από νερό, πρωτεΐνες, νεκρά κύτταρα, λίπος, βακτηρίδια, ηλεκτρολύτες και άλλα άχρηστα προϊόντα του μεταβολισμού). Όταν η μεταφορική ικανότητα των λεμφαγγείων είναι ανεπαρκής για την απομάκρυνση του λεμφικού υγρού, αυτό παρακρατείται ανάμεσα στους μαλακούς ιστούς και στα κύτταρα του σώματος προκαλώντας πρήξιμο στον ενδιάμεσο ιστό το οποίο ονομάζεται λεμφοίδημα. Επηρεάζει κυρίως περιοχές με μεγάλο αριθμό λεμφαδένων (π.χ. μασχάλες, βουβωνικές χώρες, πύελος) και παρουσιάζεται συχνότερα στις γυναίκες. Όταν αποφράσσονται τα λεμφαγγεία, εμφανίζεται οίδημα στα άνω και κάτω άκρα. Στην περιοχή που εμφανίζεται το δέρμα είναι ευαίσθητο στην αφή, αφήνεται εντύπωμα όταν πιεστεί με το δάχτυλο και είναι επιρρεπές σε μολύνσεις και πληγές.
Κατηγορίες
Ανάλογα με την αιτία εμφάνισης του διακρίνεται σε πρωτοπαθές και δευτεροπαθές λεμφοίδημα :
Πρωτοπαθές λεμφοίδημα : Είναι συνήθως κληρονομικό και οφείλεται στην ελλιπή ανάπτυξη του λεμφικού συστήματος (αριθμός, δυσμορφία, λειτουργικότητα)
Δευτερογενές λεμφοίδημα: Είναι επίκτητο και προκαλείται από διάφορες αιτίες όπως τραυματισμός, χειρουργικές επεμβάσεις, ακτινοθεραπείες, χρόνια φλεγμονή, κακοήθεια κ.α.
Στάδια λεμφοιδήματος:
1ο στάδιο/ Αναστρέψιμο οίδημα : Ύπαρξη λεμφαγγειοπάθειας και μαλακού οιδήματος με εντύπωμα το οποίο κινείται εύκολα. Το οίδημα μπορεί να αναστραφεί πλήρως κατά τη διάρκεια της νύχτας ή μετά από μερικές ημέρες με ανύψωση των κάτω άκρων
2ο στάδιο/ Χρόνιο μη αναστρέψιμο οίδημα: Σκληρό οίδημα στο οποίο δύσκολα δημιουργείται εντύπωμα, ενώ δεν ανατρέπεται μετά από μακρές περιόδους ανάπαυσης Ονομάζεται μη ανατρέψιμο λεμφοίδημα, γιατί δεν αντιμετωπίζεται χωρίς θεραπεία.
3ο στάδιο / Λεμφική ελεφαντίαση : .Είναι ακραίων διαστάσεων οίδημα. Παρουσιάζεται μεγάλη παραμόρφωση σε κάτω άκρο και το δέρμα στην περιοχή είναι σκληρό, με εκβλαστήσεις που μοιάζουν με μυρμηγκιές. Αναπτύσονται προδρόμοι λεμφαδένες με υπερβολική διόγκωση και υπάρχει επιδείνωση από υποτροπιάζουσες προσβολές ερυσιπέλατος
Διάγνωση
Στη συντριπτική πλειοψηφία τον περιπτώσεων αρκεί βασική ιατρική εξέταση με λήψη του ιστορικού του ασθενούς, παρατήρηση και ψηλάφηση. Σε σπάνιες περιπτώσεις απαιτείται διαγνωστική απεικόνιση με λεμφοσπινθηρογραφική λειτουργική εξέταση.
Θεραπευτική αντιμετώπιση:
Η θεραπεία στοχεύει στη μείωση του πόνου και στη διευκόλυνση της κινητικότητας /λειτουργικότητας του ασθενούς.
Η αντιμετώπιση του λεμφοιδήματος είναι συνήθως συντηρητική και μπορεί να περιλαμβάνει συνδυασμό τεχνικών όπως:
Λεμφική παροχέτευση /μάλαξη: για την ενεργοποίηση των λεμφικών αγγείων και λεμφογάγγλιων και τη διευκόλυνση της μετακίνηση της λέμφου από το οιδηματώδες άκρο προς την περιοχή με υγιές λεμφικό σύστημα. Εφαρμόζεται από εκπαιδευμένους φυσικοθεραπευτές ενώ οι ασθενείς εκπαιδεύονται να κάνουν μόνοι τους ορισμένους χειρισμούς μάλαξης
Κινησιοθεραπεία. Η ήπια κινησιοθεραπεία καθώς και η αερόβια άσκηση βοηθούν τα λεμφικά αγγεία στη μετακίνηση της συσσωρευμένης λέμφου από το οιδηματώδες άκρο και στη μειώση του οιδήματος.
Συμπιεστική περίδεση: με επιδέσμους χαμηλής ελαστικότητας. Είναι απαραίτητη μετά από την εφαρμογή λεμφικής μάλαξης. Ο ασθενής μπορεί να εκπαιδευτεί ώστε να εφαρμόζει ο ίδιος την περίδεση.
Σύστημα πρεσσοθεραπείας: Σύστημα σταδιακής πίεσης και αποσυμπίεσης που μετακινεί το λεμφικό υγρό από την περιφέρεια προς τον κορμό.
Κάλτσες / γάντια διαβαθμισμένης συμπίεσης: Με την καθημερινή χρήση τους μετά από θεραπείες λεμφικής μάλαξης και κατά τη διάρκεια της άσκησης, προλαμβάνεται η αύξηση του λεμφοιδήματος.
Φαρμακευτική αγωγή: Απαιτείται χρήση αντιβιοτικών όταν υπάρχει μόλυνση του δέρματος.
Σε περιπτώσεις εκτεταμένου και σοβαρού λεμφοιδήματος υπάρχει η δυνατότητα χειρουργικής προσέγγισης του προβλήματος από αγγειοχειρουργό.